Randstadrail blijft lastig voor rolstoeler

Randstadrail is volgens de HTM voor iedereen toegankelijk. In de praktijk blijkt echter dat mindervaliden vaak niet mee durven te gaan. Ze weten vaak ook niet dat Randstadrail geschikt is gemaakt voor mensen met een rolstoel. Belangenorganisaties van invaliden willen ze daarom begeleiden om ze zo te laten wennen aan de sneltram tussen Zoetermeer en Den Haag.

Tot nu toe konden mensen die in een rolstoel zitten geen gebruik maken van het openbaar vervoer. Ze waren veroordeeld tot een rolstoeltaxi. Gehandicapten die gebruik willen maken van de trein en hulp nodig hebben bij het in- en uitstappen moeten hun reis drie uur van tevoren opgeven. Randstadrail is echter het eerste openbaarvervoermiddel dat geschikt is gemaakt om gehandicapten zelfstandig te laten reizen.

Tijdens een rondrit door Zoetermeer kwam Henk Van Koperen, al zijn hele leven afhankelijk van een rolstoel, desondanks veel problemen tegen. Hij komt met veel moeite de sneltram in en bij Centrum West moet hij een heel eind omrijden vanwege een kapotte lift. “Nu durf ik nog niet alleen mee,” klaagt Van Koperen. “Als de problemen zijn opgelost wel, dan kan ik overal naartoe. Maar ik moet wel alles alleen kunnen doen.”

Omdat veel gehandicapten nauwelijks ervaring hebben met het openbaar vervoer en alles daarom nieuw voor ze is, wil zowel de Zorgvragersraad Zoetermeer als Voorall, de belangenvereniging voor Hagenaars met een beperking, beginnen met een buddyproject. Henk Schmit van de Zorgvragersraad: “Dat houdt in dat de gehandicapten met een begeleider met Randstadrail meegaan.”
Maar dan moeten de liften het wel doen. Nu hebben ze nog vaak last van storing, vooral op de haltes Meerzicht en Centrum West. Voor rolstoelgebruikers is dit een groot probleem, op enkele stations bevinden zich namelijk geen hellingbanen. “De liften zijn storingsgevoelig,” geeft Marion de Vries van de HTM toe. “Als we horen dat ze niet in gebruik ijn, sturen we zo snel mogelijk een reparateur naar de lift in kwestie.”

Randstadrail Gehandicapten met buddy mee om kennis te maken met openbaar vervoer

Dankzij Randstadrail, de sneltram tussen Den Haag en Zoetermeer, kunnen gehandicapten met een rolstoel voor het eerst met het openbaar vervoer mee. Maar makkelijk gaat dat nog niet, zo blijkt uit een ritje door Zoetermeer met Henk Van Koperen, al zijn hele leven in een rolstoel, en Henk Schmit van de Zorgvragersraad.

Nog voor de rondrit kan beginnen stuiten ze al op het eerste probleem bij de halte Buytenweg. De lift is buiten dienst. Daarom rijdt Van Koperen met zijn electrische rolstoel via de hellingbaan naar boven.

Halverwege stopt hij even bij een steile trap naar beneden. “Met een stuurfout lig je hier zo beneden. Zeker als je van boven komt. Bovendien kom je hier met een handrolstoel niet naar boven. Het scheelt dat ik een krachtige accu heb.”

Op enkele stations zijn helemaal geen hellingbanen aanwezig. Wanneer de lift daar buiten werking is, zit de gehandicapte vast op het perron.

Bovendien probeert Van Koperen zelfstandig het Randstadrail-voertuig in te komen. De voorwielen van zijn rolstoel blijven in de spleet tussen het voertuig en het perron steken. En slippen op de natte ondergrond. Aangezien Van Koperen het voertuig ophoudt, komt de machinist uit zijn cabine. Hij wijst op zijn horloge: “Ik moet op schema rijden.”

Van Koperen geeft het op en besluit op de volgende tram te wachten. Schmit legt uit waarom het Van Koperen niet lukte het voertuig in te komen: “De rubberen strips die aan het perron vastzitten om het instappen te vergemakkelijken, zijn te laag ten opzichte van het perron en het voertuig. Als je goed kijkt zie je dat de gaten waarmee ze bevestigd zijn, niet in het midden zitten. De strips omkeren zou al helpen.” De HTM heeft al toegezegd hier op te letten tijdens de controleronde.
Eenmaal in het Randstadrail-voertuig wijst Schmit op een ander gevaar. “Gehandicapten zijn niet gewend met de tram mee te gaan. Ze moeten er eerst mee leren omgaan. Daarom zijn we een buddyproject gestart waarin gehandicapten de eerste keren dat ze met Randstadrail meegaan worden begeleid.”

Ondertussen demonstreert hij met een handrolstoel hie het is om als gehandicapte in Randstadrail te zitten. Als hij niet op tijd zijn rolstoel op de rem zet, schiet hij door het voertuig alle kanten op. “Je schiet naar achteren als het voertuig optrekt.”

Als hij op Centrum West de tram uit wil rijden, kiept hij voorover. Van Koperen heeft echter geen problemen met zijn elektrische rolstoel. Overstappen is geen probleem, Randstadrail richting Stadhuis vertrekt aan de andere kant van hetzelfde perron. Wanneer Van Koperen bij de bibliotheek het voertuig uit rijdt, voelt hij een klap. Het verschil in hoogte tussen het voertuig en het perron is te groot. Weer terug op Centrum West moet van Koperen over het spoor om de aansluiting richting Buytenweg te pakken. Met de lift naar beneden gaat echter niet. Ook nu treft hij een kapotte lift aan. Hij wordt gedwongen een heel stuk om te rijden om alsnog het perron te kunnen bereiken. Onderweg komt hij met moeite langs een fietsenrek dat midden op het voetpad staat. Van Koperen denkt er dan ook niet over om alleen met Randstadrail mee te gaan. “Dat durf ik nu niet. Als de problemen opgelost zijn wel, dan kan ik overal naartoe. Ik moet alles alleen kunnen doen.”

Belangenverenigingen

“We hebben een aantal klachten gehad van ouderen en gehandicapten,” vertelt Jaap Trouw, adviseur toegankelijkheid verkeer en vervoer van Voorall, de belangenvereniging van Hagenaars met een beperking. “Ze hadden problemen toen het voertuig ging rijden na het instappen. Ze konden zich niet op tijd vasthouden en vielen op de grond.”

Toch is Trouw tevreden over Randstadrail. “Alles is goed toegankelijk, behalve een paar uitzonderingen. Daar zijn we nu mee bezig.” Het grootste probleem zijn op dit moment de gehandicapten zelf. “Velen durven niet mee te gaan. Daarom zijn we een buddyprogramma gestart. Vrijwilligers gaan daarin samen met gehandicapten met Randstadrail mee. We willen ze stimuleren het te proberen.”

Maar daarvoor moet alles wel goed werken. Dat is volgens Maarten Batenburg van reizigersorganisatie ROVER Zoetermeer nog niet het geval. De liften werken soms niet, vooral op de haltes Meerzicht en Centrum West. Als ze het niet doen, hebben mensen in een rolstoel een probleem.”

Het is dus nog geen rozengeur en maneschijn volgens Batenburg. “Randstadrail heeft veel last van storingen en uitval van trams. Daarbij laat de communicatie vaak te wensen over. Bovendien zien we graag meer trams rijden. ’s Ochtends is het erg druk, te veel mensen moeten nu nog staan.” Toch is hij niet geheel ontevreden. “We zijn blij dat RandstadRail weer rijdt. Het bespaart mensen veel reistijd.”

HTM

“Als een lift het niet doet, geeft deze zelf een melding door,” reageert Marion de Vries van de HTM. “De storingsdienst wordt dan gewaarschuwd en stuurt een reparateur. Deze procedure is vrij recent in werking getreden. Afhankelijk van de storing duurt het enkele uren tot één of twee dagen voordat de lift is gerepareerd. Helaas zijn ze storingsgevoelig en hebben we overlast van hangjongeren.”

De HTM heeft bij Randstadrail van tevoren getest met gehandicapten. De Vries: “Maar we hebben daarbij geen dienstregeling gedraaid. We moesten keuzes maken bij het testen en deze vorm zou veel tijd kosten. Wel hebben we uitgebreid contact gehad met organisaties van gehandicapten.”

Bij enkele haltes is de spleet tussen het voertuig en het perron inderdaad te groot, geeft de HTM toe. “We gaan ernaar kijken. Over tien tot elf maanden, als de voertuigen voldoende kilometers hebben gereden, maken we definitieve strips tussen het perron en het voertuig. Tot die tijd zitten er tijdelijke rubberen strips.”

Ten slotte is er volgens De Vries niks mis met de hellingbanen. “Ze voldoen aan alle normen en zijn getest door de belangenvereniging voor mensen met een beperking. Maar met een handrolstoel kunnen ze inderdaad lastig zijn.”

Invaliden

Dankzij Randstadrail kunnen gehandicapten voor het eerst zelfstandig gebruikmaken van het openbaar vervoer. De bus en de tram zijn niet toegankelijk met een rolstoel. De trein is dat wel, maar gehandicapten die hulp nodig hebben bij het in- en uitstappen moeten drie uur van tevoren hun reis opgeven. De regering heeft afgesproken dat in 2025 al het openbaar vervoer voor gehandicapten toegankelijk moet zijn. Randstadrail is het eerste project na dit besluit. Zo zijn het perron en de vloer van het lightrailvoertuig op gelijke hoogte, waardoor rolstoelgebruikers makkelijk naar binnen en naar buiten kunnen rijden. Ook beschikt elk station over een lift of een hellingbaan.

Producent

Een van de grootste punten van zorg zijn de liften op de haltes van Randstadrail. Volgens reizigersorganisatie ROVER vertonen ze vaak storingen. “De lift van Centrum West is niet van ons, die van Buytenwegh wel,” reageert Ton Vreman van All-In liften uit Alphen aan den Rijn. “De liften staan in openbaar gebied. Door oneigenlijk gebruik, oftewel vandalisme, treden daarom storingen op.
Maar excessief wil ik de storingen niet noemen. We zitten nu in de beginfase van het project, de liften moeten als het ware worden ingelopen. Vervolgens worden ze weer afgesteld. Je moet daarbij denken aan het ophangen van de deuren en andere mechanische zaken.”

“Alle liften zijn voorzien van een intercom. Deze is verbonden met de meldkamer van de HTM. Via hen krijgen we de opdracht naar defecte liften te gaan. Bovendien worden ze om de zoveel tijd getest. Er is ook een man bijna permanent aanwezig voor reparatie zodat we snel ter plekke zijn.”