Hoe kan het openbaar vervoer in Zoetermeer aantrekkelijker worden gemaakt? Tijdens het begrotingsdebat vorig jaar november sprak de raad al de wens uit te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om dit te doen. Een van de suggesties was het bieden van gratis openbaar vervoer, bijvoorbeeld in de aanloop naar feestdagen en op een aantal zaterdagen en/of koopzondagen. Maar, gratis openbaar vervoer is een lastige materie waar zowel voor- als nadelen aan kleven. Om mensen uit de auto te krijgen zijn de kosten niet altijd de belangrijkste factor. Ook betrouwbaarheid, veiligheid en snelheid zijn punten die mensen belangrijk vinden in hun afweging de auto al dan niet te laten staan. En, er zijn ook andere mogelijkheden om het openbaar vervoer te promoten. Binnen de Zoetermeerse politiek wordt dan ook verschillend gedacht over het al dan niet invoeren van gratis openbaar vervoer. De fracties hebben onlangs in de commissie Ruimte uitgebreid over dit onderwerp gediscussieerd. De suggesties uit deze vergadering zullen worden meegenomen in een definitief voorstel dat terugkomt in de commissie in het eerste kwartaal van 2009.
Hoe kijken de raadsleden Flip aan tegen gratis openbaar vervoer?
Flip Huisman (D66)
Als ‘sprinterveteraan’ en dagelijks gebruiker van een gelukkig steeds beter functionerend Randstadrail zou ik graag willen dat iedere Zoetermeerder de geneugten van een goed functionerend openbaar vervoer kan beproeven. Daarom heeft D66 Zoetermeer in de gemeenteraad voorgesteld een proef te houden met gratis openbaar vervoer in de stad. Niet op alle dagen, maar bijvoorbeeld in de daluren of op speciale koopdagen.
Klaas Schra (ChristenUnie-SGP)
Een gegeven is dat ‘gratis’ niet bestaat. Zeker niet voor openbaar vervoer. Ook is een gegeven dat de overheid (en wij dus met z’n allen) nu al 60% van het bus- en treinkaartje betaalt. Maar als we met gratis openbaar vervoer zouden bereiken dat er veel meer mensen de bus en/of de trein in plaats van de auto zouden nemen zou het dat nog waard zijn ook.
In binnen- en buitenland zijn er al talloze proeven met gratis openbaar vervoer gedaan. Steeds weer blijkt dat die doelstelling bij lange na niet wordt gehaald. Het invoeren van een dalurenkaartje op meerdere trajecten en op bijzondere dagen is voor ons bespreekbaar. Alles overwegende is het antwoord van de ChristenUnie-SGP: Gratis moeten we niet willen.
De motie, € 200.000 reserveren om gratis openbaar vervoer te onderzoeken, hebben wij daarom niet gesteund. Wij zouden dan liever willen investeren in duurzame en blijvende doelen. Het verbeteren van de stationsomgeving of het beter maken van het openbaar vervoernet. Gedacht kan worden aan het veiliger maken van de omgeving, het plaatsen van meer afvalbakken en het rondom aanleggen van meer parkeerplaatsen. Allemaal voorstellen die het reizen met het openbaar vervoer aantrekkelijker maken en genoeg reden zijn om de auto te laten staan. En dan mag het best wat kosten.
Jochem den Dulk (Leefbaar Zoetermeer)
Of openbaar vervoer (af en toe) gratis toegankelijk zou moeten zijn? Leefbaar Zoetermeer zegt: “Nee!” Dat is zonde van het geld; voor een goed product mag een prijs worden berekend, maar wel een normale prijs. Dat is het probleem. Als je ’s maandags vroeg naar Den Haag wilt, word je in de Randstadrail geconfronteerd met een enkeltje voor € 5,60. Dat lijkt natuurlijk nergens op! Dat er geen normale kaartautomaten zijn of duidelijk aangegeven verkooppunten die open zijn, is van de gekke! Ongetwijfeld is dit een gevolg van de geflopte OV-chipkaart. Maar dan zou de HTM voorlopig normale prijzen in de RandstadRail kunnen rekenen? RandstadRail is voor de incidentele reizigers dus duur en het systeem klantonvriendelijk. Neem dan Rome. Daar betaalde ik vorig jaar voor een ritje vanuit een voorstad naar het oude centrum € 1,- en dan kon ik daarna nog overstappen. Als we de Zoetermeerders toch willen verrassen, geef hen dan gewoon één keer per jaar een gratis retourtje Den Haag voor daluren. Bijvoorbeeld af te halen met een bon uit Zoetermeer Magazine. Als de kaartbezitter dan een keer onverwacht naar Den Haag moet, bespaart zo’n kaartje een hoop geld. Zeker ten opzichte van die € 5,60 voor een enkeltje.
Emmy Plantinga (Fractie VVD Zoetermeer)
De VVD heeft steeds aangegeven geen voorstander te zijn van een proef met gratis openbaar vervoer, omdat gratis openbaar vervoer in feite niet bestaat. Er worden altijd kosten gemaakt voor investeringen, onderhoud en exploitatie, waar forse subsidies van het Rijk en het Stadsgewest Haaglanden op zitten. Gratis openbaar vervoer betekent in de praktijk dan ook alleen maar ‘gratis’ voor de reiziger maar de gemeenschap betaalt wel degelijk.
Met deze gedachte in het achterhoofd is de VVD dan ook het debat in de raadsvergadering aangegaan. Omdat een meerderheid van de raad zich eerder duidelijk had uitgesproken voor een proef met gratis openbaar vervoer, heeft de VVD voorgesteld tijdens deze proef het reizen per OV interessanter te maken voor die mensen, die met kinderen reizen. Juist voor deze doelgroep kan het openbaar vervoer vaak duur uitpakken omdat ook betaald moet worden voor meereizende kinderen vanaf 4 jaar, terwijl bij het gebruik van een auto de kinderen gratis meerijden op de achterbank, onze z.g. achterbankgeneratie. Wij hebben dan ook voorgesteld kinderen tot en met 11 jaar tijdens de proef gratis te laten reizen onder begeleiding van tenminste één betalende volwassene. Voor zowel ouders als kinderen ook nog een leuke manier om kennis te maken met het openbaar vervoer.
Daarnaast hebben wij aangegeven dat één proef meer dan voldoende is en het geld beter gestoken kan worden in meer en betere (veiligheids)voorzieningen rond de OV haltes.
Bas Schuiling (SP)
Een goed OV-netwerk is een must voor elke stad. In strijd tegen files, maar ook zodat iedereen mobiel is en mee kan doen aan de samenleving. Daarom is het belangrijk dat het OV bereikbaar, toegankelijk en aantrekkelijk is. De (nu eindelijk functionerende) Randstadrail is een flinke stap voorwaarts. Veel mensen hikken echter nog tegen de tarieven en onduidelijkheid aan. Een kaartje is niet makkelijk te krijgen in de voertuigen zelf en alleen tegen een veel hogere prijs. Dat is de verkeerde aanpak. Het moet mogelijk zijn om voor de reis op het station een kaartje te kopen. Zoals de heer Schra stelt, is gratis wellicht niet de beste manier van aanpak. De SP pleit voor normale tarieven in de voertuigen zelf en een verlaging van de prijs die concurrerend is met de auto, zeker als je met meerdere mensen gaat. Dat kan door bijvoorbeeld kinderen gratis met de ouders mee te laten reizen. We moeten in elk geval voorkomen dat het systeem, onder druk van nieuwe aanbestedingen en falende projecten als de OV-chip, onoverzichtelijker en minder aantrekkelijk wordt. Het is helaas maar de vraag hoeveel invloed de gemeentelijke politiek daarop heeft. De SP pleit voor een stevige lobby richting het rijk en stadsgewest met bijvoorbeeld als doel om de incitystatus te krijgen.