In week 41 van het jaar 2002 ruzieden NS Reizigers, gemeente Zoetermeer en de diverse
politiediensten over de verantwoordelijkheden omtrend de blijvende onveiligheid op de
Zoetermeer Stadslijn. Een bloemlezing uit de media.
Geweld tegen conducteur neemt toe
door Michel van de Luijtgaarden
De klachten over sociale onveiligheid op de Sprinter mogen dan toenemen, de Stadslijn behoort
niet tot de top drie van meest onveilige NS-treinlijnen. Dat stelt het college van BenW in een
antwoord op vragen van de VVD in de gemeenteraad. De liberalen trokken in de zomer aan de bel
bij het stadsbestuur over toenemende agressie op de Sprinter.
Vooral de zwartrijders zijn verantwoordelijk voor geweld en overlast op de sprinter.
Conducteurs zouden de Stadlijn om die reden zelfs liever mijden. De NS wijt de noodkreet van
het personeel in de afgelopen zomer als emotioneel. “Er is een verschil tussen cijfers en
gevoel”, stelde een woordvoerder.
Het stadsbestuur ziet geen aanleiding het huidige beleid met de veiligheid op de sprinter en de
stations te wijzigen. De meeste stations en treinen zijn uitgerust met camerabewaking,
sprinterhaltes worden gereinigd en de gemeente werkt volgens BenW nauw samen met politie en
spoorwegpolitie, met name op de uitgaansavonden. Bovendien vindt het stadsbestuur de veiligheid
in de trein en op de stations allereerst de verantwoordelijkheid van de NS en de
spoorwegpolitie. Die laatste zou steeds vaker niet aan haar taken kunnen voldoen vanwege
personeelsgebrek. De korpschef van politie Haaglanden, waarvan de spoorwegpolitie onderdeel
uitmaakt, heeft de korpschef van het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) inmiddels om een
oplossing gevraagd.
Het college geeft toe dat wat sociale onveiligheid betreft, de situatie rond station
Centrum West is verslechterd. Dat heeft alles te maken met de bouwactiviteiten, waardoor het
trein- en busstation erg afgelegen liggen van de rest van het stadscentrum.
Maandagvond staat de onveiligheid op de sprinterlijn op de agenda van de gemeenteraadscommissie
veiligheid en bestuur.
Letterlijk bericht Haagsche Courant
editie Zoetermeer 5 oktober 2002
VVD wil hardere aanpak van zwartrijders op de Sprinter
door Michel van de Luijtgaarden
De VVD in de raad wil zwartrijders op de Sprinter harder aanpakken. Teams van conducteurs
kunnen scherper controleren en voor zwartrijders moet een lik-op-stuk-beleid gelden. De VVD
legt de maatregelen vanavond voor in een debat over de veiligheid op de Sprinter.
De Zoetermeer Stadslijn staat weer ter discussie. Afgelopen zomer trok het NS-personeel aan de
bel. Volgens conducteurs verergert de agressie in de Sprinter en wordt die vooral veroorzaakt
door zwartrijders. Het is zo ernstig dat veel NS-medewerkers liever niet meer op de Stadslijn
werken. De VVD vroeg BenW om opheldering, maar het stadsbestuur zegt weinig mogelijkheden te
zien het huidige beleid van camerabewaking en controle verder aan te scherpen.
Een allerminst bevredigend antwoord, vindt VVD-fractievoorzitter Patrick van Domburg. Vooral de
opmerking van het college dat de Zoetermeer Stadslijn niet tot de top drie van meest
gewelddadige NS-lijnen behoort, doet bij Van Domburg de wenkbrauwen fronsen. “Al staan we op
nummer vier of vijf. Een top drie-notering is geen criterium. Het college suggereert alsof het
allemaal zo erg niet is en spreekt te weinig betrokkenheid uit”, stelt Van Domburg. “Het is
ernstig met de Stadslijn en ik ken genoeg mensen in mijn omgeving die na tienen liever niet
meer met de Sprinter reizen. Ook de machinisten met wie wij contact hebben gehad, geven aan dat
er op de Zoetermeer Stadslijn meer gedaan kan worden.”
Hij wil ‘meedenken’ over nieuwe veiligheidsmaatregelen en roept het college op hierover met de
NS in overleg te gaan. “Neem de Flevolijn. Hier zitten continu teams van negen á tien mensen op
die intensief controleren. Men weet nu daar dat de pakkans bijna 100 procent is. Als je dat
weken volhoudt, helpt het”.
Ook pleit Van Domburg voor een lik-op-stuk-beleid. “Dat gebeurt al op de Hoekselijn, tussen
Rotterdam en Hoek van Holland. Daar zijn afspraken gemaakt met het Openbaar Ministerie.
Zwartrijders kunnen direct door de politie worden opgehaald”.
Een probleem is ook dat de spoorwegpolitie kampt met een personeelstekort. Van Domburg wil dat
de politie hierover opheldering geeft. “Ik ben benieuwd wat de spoorwegpolitie er zelf van
vindt dat ze met zo weinig mensen aan de slag moet”.
Wat de veiligheid op de Sprinterstations betreft, vraagt Van Domburg in het bijzonder aandacht
voor de situatie op en rond Centrum-West. Door verbouwingen zijn het trein- en busstation
slecht bereikbaar, de routes zijn onvoldoende verlicht en voeren langs smalle trapjes en bij
Buytenwegh via een afgelegen tunnel. “Je voelt je naar daar ’s avonds. We moeten kijken wat de
politie kan doen. Maar er ligt ook een taak voor de gemeente, die meer verlichting zou kunnen
aanbrengen”.
Letterlijk bericht Haagsche Courant
editie Zoetermeer 7 oktober 2002
‘Personeel Sprinter is gewoon vogelvrij’
door Peter van de Stadt
Burgemeester Van Leeuwen heeft gisteravond in de commissie bestuur & veiligheid fel uitgehaald
naar de NS en het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD). Volgens hem doen zij veel te weinig
als het gaat om veiligheid op de Zoetermeer Stadslijn. De druk op de politie in Zoetermeer is
hierdoor te groot en onterecht, meent hij.
“De KLPD blijft volstrekt in gebreke ten aanzien van de controle en het garanderen van de
veiligheid op de Sprinter. De politie in Zoetermeer wordt zo voor het blok gezet. We hebben al
te kampen met een tekort aan personeel en dan moeten we ook nog mensen gaan begeleiden op de
Sprinter. Als dat zo doorgaat, dan kunnen wij ook wel de treinkaartjes gaan verkopen en
controleren”, sprak een boze Van Leeuwen, die betoogde dat Zoetermeer al genoeg doet voor de
veiligheid. Hij wees hierbij onder meer op het project Veilig Stappen.
Het onderwerp ‘veiligheid op de Zoetermeer Stadslijn’ was op de agenda gezet naar aanleiding
van vragen van de VVD aan het college. Helder en schrijnend in dit geval was het betoog van een
Zoetermeerse machinist op de Sprinter, Ron Christiaansen. Hij maakte gebruik van het spreekrecht
als vertegenwoordiger van de gezamenlijke vakbonden FNV/VVMC/CNV. “Ik had hier ook graag
gestaan namens de NS. Ondanks een gemeenschappelijk belang kan ik dat helaas niet zeggen. Dat
is ook de reden dat ik hier niet in uniform sta”, verklaarde Christiaansen.
Hij schetste een situatie op de Zoetermeer Stadslijn, die op z’n minst ‘alarmerend’ was te
noemen. “Het personeel op de Sprinter voelt zich niet langer veilig. En niet alleen wij, met
name ook de reizigers zijn niet veilig. Wij vragen ons af of iedereen wel daadwerkelijk weet
wat er allemaal aan de hand is. Er is namelijk een onhoudbare situatie ontstaan. Personeel op
de Sprinter wordt uitgescholden, bespuugd en bedreigd. Ik heb dat zelf mogen ervaren. Wij zijn
als personeel gewoon vogelvrij en we voelen ons in de steek gelaten. Het is vijf over twaalf
als het gaat om de situatie op en rond het spoor in Zoetermeer.”
Christiaansen vroeg aan de gemeente met zichtbare maatregelen te komen en bij de KLPD, waar de
spoorwegpolitie onder valt, aan te dringen op betere surveillance en beveiliging.
Patrick van Domburg (VVD) noemde de situatie ‘nog erger dan gedacht’, na deze woorden. Hij
vroeg zich af of er geen nieuw overleg met de NS moest komen. “Het is toch een gedeelde
verantwoordelijkheid. Ook de gemeente Zoetermeer is verantwoordelijk, zeker als het gaat om de
inwoners van deze stad.”
Hij droeg als mogelijke oplossingen aan om zwartrijders voortaan uitstel van betaling te geven
en desnoods dan via de kantonrechter betaling af te dwingen. Ook stelde de VVD’er voor een
meldpunt voor reizigers in het leven te roepen, waar ze de akelige dingen kwijt kunnen die hen
overkomen in de Sprinter.
Robin Paalvast (D66) deelde de zorg van machinist en vakbondsman Christiaansen. “Moet er niet
een brief uit naar de KLPD. Dit kan toch niet”, vroeg hij zich af.
Willem Vermeulen (ChristenUnie/SGP) repte ook van ‘het opvoeren van de druk op de KLPD’. “Want
zij moeten de mankracht leveren om de veiligheid te vergroten op de Sprinter.” Marianne van der
Zeeuw (GroenLinks) begreep de worsteling van Van Leeuwen, maar: “Het is wel ons grondgebied;
het zijn onze burgers.”
Een voorstel uit de commissie om wellicht een convenant met NS en KLPD op te stellen, deed Van
Leeuwen bijkans ontploffen. “Wij hébben al een convenant. Ik ga er niet nóg eens één
ondertekenen. Wij hebben Veilig Stappen op de rails gezet. De NS en de andere partners moeten
eens hun afspraken nakomen. Het is een schande dat wij politiemensen moeten leveren met onze
krappe sterkte in Zoetermeer. Dat behoort de KLPD te doen, samen met de NS. Zij zijn aan zet.”
Letterlijk bericht Haagsche Courant
editie Zoetermeer 8 oktober 2002
Spoorwegpolitie en NS spelen bal terug
door René Lamers
Spoorwegpolitie en NS slaan fel terug richting burgemeester Van Leeuwen. Met name NS accepteren
zijn verwijt niet dat ze niets aan de onveiligheid op de Sprinterlijn zouden doen. De bal ligt
nu bij de burgemeester; die is verantwoordelijk voor zijn baldadige burgers, menen zij.
Van Leeuwen stelde maandag in een raadscommissie dat de Korps Landelijke Politie Diensten
(KLPD), verantwoordelijk voor de Spoorwegpolitie, en de Nederlandse Spoorwegen in gebreken
blijven. Ze doen te weinig aan de onveiligheid, waardoor een beroep gedaan moet worden op het
Zoetermeerse korps. En daardoor kunnen agenten weer niet ingezet worden voor andere taken, zo
redeneerde Van Leeuwen.
Woordvoerder Fred Kraszewski van de KLPD schetst een geheel andere situatie. “Er is met de
politie Haaglanden een duidelijke afspraak gemaakt, dat de politie voor de eerste opvang zorgt
en in tweede instantie de Spoorwegpolitie komt om het af te handelen. Dat is in heel Nederland
zo; alleen op het centraal station van Amsterdam en Rotterdam is er permanent Spoorwegpolitie.
Ze kunnen niet overal zijn; er zijn zóveel lijnen.”
De NS kiezen voor een ramkoers in dit geschil. “Het verwijt van burgemeester is absoluut niet
terecht”, stelt woordvoerder Vijs Overdijk. “De problemen worden veroorzaakt voor de jeugd van
Zoetermeer, waarvoor de burgemeester verantwoordelijk is. Wij dragen geen verantwoordelijkheid
voor de burgers. Deze opstelling van de burgemeester draagt absoluut niet bij om voor onze
NS-reizigers, en dus ook de inwoners van Zoetermeer, het reizen veiliger te maken. Hij weet wie
die jongeren zijn.”
Kraszewski van de KLPD houdt het erop dat de Zoetermeerse burgemeester niet alle informatie
paraat heeft. “Misschien weet de burgemeester het niet. Wellicht gaat hij ervan uit dat er 24
uur per dag Spoorwegpolitie is, maar die zal er nooit komen.”
Politie Zoetermeer bevestigt dat er zo’n afspraak gemaakt is. Maar in de ogen van woordvoerder
Nico Hoogduin van de politie gaat de verantwoordelijkheid van de Spoorwegpolitie toch verder.
“De afspraak was ook dat ze mee zouden doen bij projecten als Veilig Stappen en op koopavonden,
maar dat doen ze niet. En als er sprake is van onveiligheid, probeer je dat ook preventief aan
te pakken: controleren. De Spoorwegpolitie blijft uiteindelijk verantwoordelijk.”
Hoogduin verklaart een aantal problemen aan een personeelstekort bij de Spoorwegpolitie. De
KLPD moet dat erkennen. Kraszewski: “De Spoorwegpolitie in Den Haag heeft een structureel
probleem met personeelstekort. Er zijn nou heel veel mensen in opleiding. Maar bij ons
ontbreekt het überhaupt aan cijfers, dat er zoveel mis zou zijn op die lijn. Het gevoel van
mensen kan misschien anders zijn.”
De NS gebruiken harde bewoordingen, omdat ze de kritiek van de Zoetermeerse burgemeester
onderhand zat zijn. Overdijk: “We hebben dit al vaak genoeg gezegd; het wordt een
grammofoonplaat die zich steeds maar herhaalt.”
Letterlijk bericht Haagsche Courant
editie Zoetermeer 9 oktober 2002
Burgemeester zwijgt verder over Sprinterrel
Burgemeester Luigi van Leeuwen legt zichzelf voorlopig het zwijgen op. Hij wil eerst met de NS
en de Spoorwegpolitie praten over de veiligheid op de Sprinters.
De Nederlandse Spoorwegen en de Spoorwegpolitie reageerden woensdag fel op het verwijt van de
burgemeester, dat zij niet genoeg zouden doen aan de vermeende onveiligheid op de Zoetermeer
Stadslijn. Zij vinden zijn woorden ingaan tegen gemaakte afspraken en pogingen om de veiligheid
te vergroten. De NS weerlegt de verantwoordelijkheid zelfs: het zijn Zoetermeerse jongeren die
het vervoer van NS-klanten onveiliger maken.
Na deze verbale oorvijg laat Van Leeuwen via zijn woordvoerder weten dat hij ‘op dit moment
geen behoefte (heeft) om via de media te communiceren’. Hij geeft dan ook geen toelichting op
de reden waarom maandag de bewuste verwijten geuit werden.
Binnenkort komen NS, KLPD (waarvan de Spoorwegpolitie onderdeel uitmaakt), de politie en de
gemeente bijeen om over dit geschil te praten. De Spoorwegpolitie kan voorlopig niet meer
personeel inzetten op de Sprinter. Die kampt met een personeelstekort.
Letterlijk bericht Haagsche Courant
editie Zoetermeer 11 oktober 2002
NS en Van Leeuwen leggen ruzie beetje bij
door René Lamers
NS en de gemeente Zoetermeer wijten de gebrekkige aanpak van de onveiligheid op de Sprinterlijn
aan het personeelstekort bij de Spoorwegpolitie. Maar de problemen zelf worden door
niet-Zoetermeerse treinreizigers veroorzaakt, zo meent burgemeester Van Leeuwen.
Laatstgenoemde haalde enkele weken de woede van de spoorwegpolitie en de NS op zijn hals door
de schuld voor de onveiligheid bij deze organisaties neer te leggen. In een felle tegenaanval
legde de NS toen echter de verantwoordelijkheid weer bij de burgemeester neer; die is
verantwoordelijk voor het gedrag, ook het wangedrag, van zijn inwoners.
In een gesprek tussen NS en Zoetermeer is de ‘zorg geuit’ over het personeelstekort bij de
Spoorwegpolitie (een onderdeel van de KLPD). Maar tegelijk wordt het probleem als een ‘probleem
van ons allen’ gezien. Overigens was de Spoorwegpolitie zelf niet aanwezig op de bijeenkomst.
Minder eensgezind zijn de partijen over de verantwoordelijkheden. “Van Leeuwen betoogde tijdens
de bijeenkomst dat het inwoners van Den Haag zijn”, zegt woordvoerder Vijs Overdijk van de NS.
“Maar we kunnen aantonen dat het zwartrijders uit Zoetermeer zijn. En uit zwartrijden komt
meestal de agressie voort. En dat moeten we toch elke keer duidelijk maken. Elke keer schuift
Van Leeuwen het probleem door naar derden.”
Letterlijk bericht Haagsche Courant
editie Zoetermeer 4 november 2002
Alle berichten behalve laatste toegevoegd op 14 oktober 2002