Pedro Peters, directeur van de RET moet even nadenken voor hij zich herinnert met hoeveel problemen ‘RampstadRail’ van start ging. Het project kampte onder andere met ontsporingen. “Daarna is het snel goed gegaan”, zegt Peters. “We kunnen constateren dat de metro vol zit. Soms zelfs te vol, want in de ochtendspits moeten we soms mensen laten staan.” Ook Hans Haring, wethouder verkeer in Zoetermeer is enthousiast. Vóór RandstadRail was Zoetermeer via ‘de krakeling’ verbonden met Den Haag. De stoptreinen tussen Den Haag en Zoetermeer reden maximaal eens per kwartier en trokken zo’n 50.000 reizigers per dag. Nu zijn dat er 90.000. Haring: “Zoetermeer is geen groeistad meer, dus die mensen zijn deels zeker uit de auto afkomstig.”
RandstadRail is aangelegd om de kwaliteit van het openbaar vervoer te verbeteren, meer reizigers te trekken en daarmee de congestie op de weg te verminderen. De doelen op het gebied van reizigersgroei zijn zeker gehaald. Het aantal ov-reizigers in de zuidelijke Randstad is flink gestegen. De ZoRo-bussen, die op de vrijliggende busbaan rijden tussen Zoetermeer en Rodenrijs, zouden volgens de prognose over 2,5 jaar 4000 reizigers per dag trekken, maar halen dat nu al.
Vestigingsfactor
Met de aanleg van RandstadRail is de frequentie van het ov flink omhoog gegaan. Reizigers hoeven eigenlijk niet meer op de dienstregeling te letten, binnen een paar minuten komt er een voertuig voorrijden. Daarnaast is er veel meer doorgaand vervoer. “Reizigers vanuit Zoetermeer kunnen nu in een keer doorrijden naar het centrum van Den Haag”, vertelt Arend-Jan van der Lely, beleidsmedewerker bij de Stadsregio Haaglanden. Ook bij de ontwikkeling van nieuwbouw krijgt de tram snel een plek in de wijk. Van der Lely: “Lijn 15 en 17 zijn slim door de Vinex-wijken Ypenburg en Wateringseveld gelegd. De haltes lagen er al voordat de wijk af was. Op dat moment heb je nog ruimte.” Ook de Zoetermeerse wijk Oosterheem had een Randstadrailverbinding kort nadat de eerste huizen af waren. Hans Haring: “RandstadRail is een belangrijke vestigingsfactor voor de inwoners.”
Bij de ontwikkeling van RandstadRail is stevig ingezet op ketenmodaliteit. Bij de meeste haltes staan fietsenstallingen en als het even kan zijn er parkeerplaatsen. Tymon de Weger, wethouder in de gemeente Lansingerland: “We merken dat RandstadRail een succes is en goed wordt gebruikt door onze inwoners. Sinds de metro is doorgetrokken naar Slinge sta je vanaf hier binnen een kwartier in de Koopgoot. We hebben twee stations en een paar haltes voor de ZoRo-bus. Op de parkeerplaatsen staan de mensen tot ver buiten de vakken en we hebben al een paar keer fietsenrekken moeten bijplaatsen.”
Huizenprijzen
Een zoektocht op Funda laat zien dat ‘ligging nabij RandstadRail’ inmiddels een serieus verkoopargument is geworden. Tymon de Weger: “RandstadRail is de enige spoorverbinding in onze gemeente. De dorpse ligging tussen Rotterdam en Den Haag, met een goede ov-verbinding, is populair. Ondanks de crisis loopt de huizenverkoop goed.”
Ook in stedelijke gebieden heeft RandstadRail een positief effect op de omgeving. Het Beatrixkwartier, waar RandstadRail door de ‘netkous’ rijdt, is misschien wel het bekendste voorbeeld. Arend-Jan van der Lely: “Dit kun je niet in cijfers uitdrukken, maar zeker wel in belevingswaarde. We hebben zelfs een Zwitserse delegatie op bezoek gehad die graag kwam kijken naar onze RandstadRail. We kunnen zo tien dingen noemen die fout gaan in het ov. Het is veel moeilijker om zaken te noemen die wel goed gaat. Dit is er een van!”
Of de nabijheid van RandstadRail een positief effect heeft op de aantrekkelijkheid als bedrijfsvestigingsplaats is door de crisis moeilijk te zeggen. Wethouder Hans Haring vermoedt van wel. “Bedrijvenparken als Forepark in Leidschendam worden dicht bij RandstadRail gebouwd. Voor bedrijven die veel ruimte en weinig personeel nodig hebben is RandstadRail natuurlijk niet zo relevant, voor kantoren wel.”
Beklede stoelen
RandstadRail wordt voornamelijk gereden met speciaal aangeschaft lightrailmaterieel. Pedro Peters: “We proberen RandstadRail een luxe uitstraling mee te geven. Het zijn gelikte treinen zonder graffiti. Er zitten beklede stoelen in, in plaats van hufterproof plastic kuipstoeltjes. Iedere nacht maakt een schoonmaakploeg al het materieel schoon. De theorie hierachter is dat als je een iets luxer voertuig aanbiedt, mensen zich ook netter gaan gedragen. Dat is best een lastige afweging geweest, maar het blijkt te werken. Nu durven we de gok te nemen om in de nieuwe metro’s voor het overige netwerk in Rotterdam ook beklede stoelen te kiezen.”
Ook in Den Haag moet de luxe uitstraling van de RandstadRail gaan doorwerken op de lokale trams. Van der Lely: “De tram moet dezelfde look-and-feel krijgen. Het zijn prettige lagevloerrijtuigen, ze dragen echt bij aan de kwaliteit van RandstadRail.”
Attachékoffers
Ook de reizigers zijn tevreden, ondanks dat er nog steeds af en toe technische problemen opduiken. Bij de laatste KpVV Klantenbarometer scoorde RandstadRail een 7,4. Het vervoersysteem is in een paar jaar tijd uitgegroeid tot een begrip in de regio. “Je gaat niet meer met de tram, maar met RandstadRail”, constateert Van der Lely. “Het is een sterk merk geworden en we kunnen het nog veel beter uitnutten.” Pedro Peters: “Dit is ov op internationaal niveau, het hoort bij een lifestyle. RandstadRail staat op hetzelfde niveau als de metro in Parijs of Londen. Ook hier stappen mensen met pak en attachékoffer in. Dit is sexy ov.”
Filedruk
RandstadRail heeft de verwachtingen op het gebied van kwalitatief hoogwaardig ov en reizigersgroei zeker waargemaakt. Of een achterliggend doel zoals verminderde congestie is behaald, blijft onduidelijk. Er is vooraf geen nulmeting uitgevoerd en ook nu wordt er niet gemeten. Door de economische crisis nam de verkeersdruk af. Bovendien werd het wegennet uitgebreid. Hans Haring vermoedt een positieve invloed van RandstadRail. “Bijna de helft van de reizigers in deze regio heeft alternatief vervoer. Een groot deel van de klanten zou dus ook de auto kunnen nemen, in plaats van RandstadRail.” Pedro Peters maakt de vergelijking met de Utrechtse Vinex-wijk Leidsche Rijn. “Daar is geen lightrailverbinding en de filedruk is er hoger dan in de Vinex-wijken hier. Maar hoe groot het effect precies is, weet ik niet.” Ook de invloed van RandstadRail op de problemen met de luchtkwaliteit waar de zuidelijke Randstad mee kampt, is niet bekend.
Dat RandstadRail af is, betekent niet dat de zuidelijke Randstad stil zit. In de regio Haaglanden gaat RandstadRail mogelijk integreren in R-net. Ten oosten van Zoetermeer moet station BleiZo (Bleiswijk-Zoetermeer) de verbinding leggen met de spoorlijn naar Utrecht. Hans Haring verwacht dat het nieuwe NS-station vanaf het begin vier- tot vijfduizend reizigers per dag gaat trekken. Daarmee verwerft RandstadRail in korte tijd een onmisbare positie in het regionale ov.