HTM wacht nog even met bestelling ‘Randstadrail’
door Danny Verbaan
Overal in Den Haag en omgeving worden voorbereidingen getroffen voor de komst van RandstadRail. Ook is nu bekend hoe de voertuigen
van deze toekomstige railverbinding tussen Den Haag en Zoetermeer er uitzien. Fabrikant Alstom krijgt de opdracht, maar de HTM heeft
nog niet getekend.
door Danny Verbaan
De HTM weet al grotendeels hoe de voertuigen voor het toekomstige RandstadRail (RR) er gaan uitzien en heeft de Franse fabrikant
Alstom enkele dagen geleden laten weten dat dit bedrijf ze mag leveren. Toch blijkt het contract voor de opdracht ter waarde van 150
miljoen euro nog niet te zijn getekend. De vervoersmaatschappij wil dat minister Peijs van Verkeer en Waterstaat en de Tweede Kamer
eerst instemmen met een koerswijziging ten aanzien van de Wet personenvervoer.
Deze wet dateert van 2001 en bepaalt dat op 1 januari 2007 overal het openbaar vervoer moet zijn aanbesteed. Dat betekent dat ook
andere ondernemingen in aanmerking komen voor het exploiteren van het tram- en busnet van bijvoorbeeld Den Haag en omgeving,
inclusief het tracé van RandstadRail. Op die manier wil de bewindsvrouw een concurrentiestrijd laten ontbranden tussen
geïnteresseerde kandidaten. Het bedrijf met het aanbod dat financieel én qua dienstverlening aan het publiek het gunstigst is, zou
vervolgens de opdracht krijgen om het vervoer te verzorgen.
Omdat de HTM hierdoor het gevaar loopt dat ze buitenspel komt te staan, is algemeen directeur G. Kaper op zijn hoede. Net als zijn
raad van commissarissen wil hij niet het risico lopen dat hij straks met vijftig hypermoderne voertuigen zit, maar deze niet kan
inzetten omdat een eventuele concurrent met de exploitatieopdracht aan de haal is gegaan.
Discussiëren
Volgende week breekt wat dat betreft het uur van de waarheid aan. Peijs zal dan met de Kamer discussiëren over de vraag in hoeverre
wordt vastgehouden aan de intenties van de Wet personenvervoer. Anderhalve maand geleden gaven Den Haag en de drie andere grote
steden alvast aan dat ze de door de minister voorgespiegelde concurrentie onwenselijk vinden en dat ze uiterst tevreden zijn met de
bestaande situatie.
In de Kamer moet duidelijk worden of een meerderheid deze zienswijze steunt. Als dit het geval is, kan de HTM weer rustig ademhalen.
Het vervoersbedrijf is dan ook verzekerd van zijn rol in RandstadRail en zal dán pas de opdracht aan Alstom de deur uit doen, zegt
Kaper. “Ik heb weleens gezegd dat die wet ritueel moet worden verbrand”, nam hij gisteren alvast een voorschot op de discussie op
het Binnenhof.
De Haagse verkeerswethouder Bruins (VVD), die ook in het stadsgewest Haaglanden de portefeuille verkeer en vervoer onder zijn hoede
heeft, zei zelf in elk geval ‘vol vertrouwen’ te zijn op de goede afloop. “Ik denk dat er in de Kamer begrip zal zijn voor ons
standpunt.” Dat klinkt nog niet erg overtuigend. Toch toonden Kaper en Bruins zich gisteren erg enthousiast over de voertuigen zoals
die door Alstom zijn ontworpen en vol trots werden gepresenteerd. Ze hebben een lage instap, bieden ruimte aan twee rolstoelen en
hoeven, bijvoorbeeld bij stremmingen, niet te keren: de wagens hebben aan de voor- én achterkant een bestuurdersruimte en kunnen
daarom net zo makkelijk voor- als achteruit.
De bedoeling is dat ze vanaf juli 2006 gaan rijden tussen Zoetermeer en Den Haag, en dat ze in deze stad de routes overnemen van de
huidige lijnen 3 en 6. (De RET neemt de route Rotterdam/Den Haag voor haar rekening).
De tijd begint te dringen, want in januari verklaarde Kaper nog dat hij uiterlijk in april wil weten waar de HTM aan toe is. De
reden is dat de voertuigen niet van de ene dag op de andere zijn gebouwd. En hoe langer wordt gewacht, hoe kleiner de kans wordt dat
het nieuwe railsysteem over ruim twee jaar operationeel kan zijn.
Veel hang daarom af van het aanstaande debat in de Kamer. Aan de gemeente Den Haag en het stadsgewest Haaglanden ligt het niet. Die
staan pal achter de HTM, onderstreepte gisteren nog eens wethouder/regiobestuurder Bruins.
Hoewel Kaper zoiets graag hoort, is hij desondanks pas gerust als ook de landelijke politiek over de streep is getrokken: “Het is
een prachtige investering”, aldus de HTM-directeur. “Maar we hebben het wel over 150 miljoen euro, en dan kunnen we niet alleen
afgaan op de blauwe ogen van de heer Bruins.”
Letterlijk bericht Haagsche Courant van dinsdag 20 april 2004
RandstadRail komt zonder openbare aanbesteding
Voor de exploitatie van RandstadRail hoeft er geen openbare aanbestedingsprocedure te worden gevolgd. Zo bleek tijdens
een bespreking van het openbaar vervoer in de grote steden.
Minister Peijs maakte duidelijk dat RandstadRail (de ‘vertramming’ van de Zoetermeerlijn en de Hofpleinlijn) niet
aanbesteed hoeft te worden, omdat dit een uniek project is. De gemeenten Den Haag en Rotterdam hadden al voor de
uitzonderingsposities gepleit. Er zou nooit een exploitant voor de lijn te vinden zijn als die maar voor een beperkt
aantal jaren de zekerheid had om op de lijn te mogen rijden.
Nieuwe voertuigen
RandstadRail, dat in 2006 gaat rijden, zal nu ge=EBxploiteerd worden door de vervoersbedrijven van Rotterdam en Den Haag,
RET en HTM. Het Rotterdamse bedrijf gaat op de lijn Rotterdam – Den Haag CS rijden en de HTM rijdt straks met nieuwe
voertuigen over de routes van de tramlijnen 3 en 6 door naar Zoetermeer. Om de trambaan op de Zoetermeerlijn aan te
sluiten, komt er in de Prinses Beatrixlaan een nieuw viaduct.
Een woordvoerder van het stadsgewest Haaglanden zei gisteren nog dat het contract met de HTM nog niet is getekend, omdat
er nog over belangrijke zaken moet worden onderhandeld. De HTM heeft haast met het project. Als er niet snel wordt
getekend, zijn de vijftig nieuwe voertuigen voor RandstadRail niet op tijd klaar.
Onlangs is bepaald dat de trambouwer Alstom de vijftig voertuigen voor ongeveer 150 miljoen euro gaat bouwen. Omdat de HTM
de vervoersopdracht van Haaglanden niet heeft gekregen, heeft het die fabrikant ook nog geen opdracht gegeven om de
voertuigen te gaan bouwen.
Minister Peijs maakte gisteren ook duidelijk dat de stedelijke openbaarvervoersbedrijven tot het jaar 2009 de tijd krijgen
voor verzelfstandiging. Voor de HTM heeft dit geen gevolgen. Dat bedrijf is al een nv. Aanvankelijk hadden de
vervoersbedrijven al in 2007 zelfstandig moeten zijn, maar ze kregen twee jaar uitstel.
Letterlijk bericht Haagsche Courant van 30 april 2004
HTM vreest tekort op RandstadRail
RandstadRail dreigt onbetaalbaar te worden voor de HTM. Het vervoersbedrijf is er in
zijn begroting vanuit gegaan dat het minimaal twaalf jaar de exploitatie mag verzorgen op deze lijn tussen Zoetermeer en
Den Haag.
Vooralsnog is er geen reden om aan te nemen dat minister Peijs van Verkeer en Waterstaat hier toestemming voor geeft.
Volgens HTM-projectleider H. van der Wal zou het maximaal haalbare een vergunning van het ministerie zijn voor ‘misschien
acht jaar’. “In dat geval komen we er financieel niet uit”, zegt hij.
RandstadRail wordt de tram-treinverbinding die vanuit Zoetermeer, via Leidschendam, Forepark, Leidschendam-Voorburg naar
Den Haag CS en de binnenstad gaat. De voertuigen nemen dan de routes over van de trams 3 en 6.
De beoogde ingebruikneming is in juli 2006, maar de kans dat dit lukt lijkt steeds kleiner te worden. Recent maakte de
HTM bekend dat ze, voor 150 miljoen euro, vijftig rijtuigen wil bestellen bij fabrikant Alstom. Om minstens de helft op
tijd af te krijgen, had dit bedrijf op 1 april moeten beginnen met bouwen, zegt Van der Wal. Toch wacht de HTM met het
tekenen van het contract, zolang het rijk nog geen zekerheid heeft gegeven over de exploitatie.
De minister wil, via aanbestedingen, overal in het land de exploitatie van bus- en tramlijnen in handen geven van de
bedrijven met de beste aanbieding. Tot opluchting van de HTM wil ze voor RandstadRail een uitzondering maken. Peijs
maakte nog niet bekend hoe lang die vergunning dan van kracht zal zijn, maar de HTM vreest dat dit veel korter is dan de
periode waar de financiele onderbouwing op is gebaseerd.
Dat het bedrijf twaalf jaar als uitgangspunt nam, komt volgens Van der Wal door het stadsgewest Haaglanden, de
opdrachtgever voor het openbaar vervoer: “Haaglanden heeft niet de indruk gewekt dat twaalf jaar onmogelijk zou zijn.”
Stadsgewestbestuurder Bruins verwijst op zijn beurt naar het ministerie: “Daar is veel waardering voor dit project.”
Bruins steunt de HTM, maar wil niet vooruitlopen op de situatie. Eerst gaat hij met de minister praten.
Letterlijk bericht Haagsche Courant van 8 mei 2004
‘RandstadRail niet zomaar naar de HTM’
door Henk de Kat
Provinciebestuurder Norder (PvdA, Verkeer) vindt dat de stadsgewesten Haaglanden en Rotterdam een aanbesteding moet
houden voor de exploitatie van RandstadRail, het toekomstige sneltram/metroverkeer langs diverse Vinex-wijken tussen
Zotermeer, Den Haag en Rotterdam.
Het is volgens hem geen goede zaak dat het runnen van de RandstadRailvoertuigen gedurende de eerste jaren zonder meer
wordt gegund aan de HTM en de RET, de twee huidige stadsvervoerders van Den Haag en Rotterdam. “Dat lijkt op
protectionisme. En dat is niet goed voor de reizigers, die gebaat zijn bij een goede prijs/kwaliteitverhouding, die je
krijgt als je partijen laat concurreren om de exploitatie, maar ook niet voor de vervoersmaatschappijen zelf. De HTM wil
toch zelf ook de markt op, in andere gebieden? Dan is het vreemd om te verlangen dat je eigen gebied wordt afgeschermd.”
Norder zei dit gisteren desgevraagd bij zijn presentatie van het watervervoer tussen Rotterdam en Dordrecht.
Lange vergunning
Norder zei dat hij kan begrijpen dat ook Haaglanden en stadsgewest Rotterdam een langlopende vergunning willen
verstrekken aan de maatschappijen die straks RandstadRail gaan verzorgen, omdat ook zwaar moet worden geïnvesteerd in
deze vorm van lightrail. Zo zijn op de Zoetermeerlijn geheel nieuwe sneltrams nodig. Stadsgewest Haaglanden stelt dat het
twaalf jaar duurt voor dat het geld eruit is. Daarin kan de gedeputeerde zich vinden. “Je moet de concessieduur
koppelen aan de investeringen. Maar dat wil niet zeggen dat je die concessie dan maar voor twaalf jaar zonder meer moet
gunnen aan de HTM. Daarvoor moet je een openbare aanbesteding houden.”
Bron: Haagsche Courant van 12 mei 2004
HTM sluit contract voor RandstadRail
door Danny Verbaan
De HTM heeft in alle stilte een voorlopig koopcontract gesloten voor de voertuigen van RandstadRail, hoewel over de
exploitatie van deze lijn nog altijd geen overeenstemming is bereikt met minister Peijs van Verkeer en Vervoer. Met de
order is een bedrag gemoeid van 150 miljoen euro.
Regiobestuurder Bruins (VVD), in het stadsgewest Haaglanden belast met de portefeuille verkeer en vervoer, blijkt er bij
de HTM op te hebben aangedrongen om niet langer een afwachtende houding aan te nemen. De overeenkomst met fabrikant
Alstom voorziet erin dat dit bedrijf kan beginnen met de voorbereidingen voor de bouw van het materieel. Moet de
bestelling alsnog worden afgeblazen, omdat het niet lukt om met de bewindsvrouw tot een akkoord tekomen, dan leidt dit
tot een schadepost van een miljoen euro. Die komt voor rekening van het stadsgewest. Het dagelijks bestuur van dit
bestuursorgaan moet dit nog wel goedkeuren. De verwachting is dat het vandaag een beslissing neemt.
Volgens Bruins, tevens verkeerswethouder in Den Haag, duldt de voortgang van het project geen uitstel meer, omdat het
materieel anders niet op tijd klaar is. Randstadrail, dat de Zoetermeerlijn vervangt en in Den Haag de routes van de
lijnen 3 en 6 volgt, wordt in juli 2006 in gebruik genomen. Eerder zei de HTM dat Alstom op 1 april had moeten beginnen
met de bouw. Toch weigerde het vervoersbedrijf de order de deur uit te doen: om financiële risico’s te mijden, wil de
HTM eerst de zekerheid van het rijk dat ze, twaalf jaar lang, de exploitatie van RandstadRail mag verzorgen. De
gesprekken hierover tussen Bruins en de minister zijn nog gaande.
Eigenlijk wil Peijs alle bus- en tramlijnen via aanbestedingen in handen geven van de bedrijven met de beste aanbieding.
Recent gaf ze aan dat ze voor RandstadRail een uitzondering wil maken door deze aan de HTM te ‘gunnen’, zonder echter nog
te vertellen hoe lang de vergunning dan van kracht zou zijn. Om de plannen te halen, móet Alstom deze week beginnen,
aldus Bruins. Dat is mogelijk dankzij de intentie-overeenkomst die vooruitloopt op het koopcontract. ‘Eigenlijk hebben we
nu een extra maand respijt gekocht’, zegt hij.
Letterlijk bericht Haagsche Courant van 10 juni 2004
HTM krijgt onderhands bus- én tramvervoer in (regio) Den Haag
Verrassend is het niet, maar het is wél een primeur: HTM krijgt als eerste vervoerder in één van de vier grote steden (Utrecht,
Amsterdam, Rotterdam en Den Haag) een concessie om zowel het bus- als het tramvervoer voorlopig te blijven rijden. De concessie
wordt onderhands gegund en voor het busvervoer in Den Haag is de duur hiervan drie jaar: van 2006 tot en met 2008. Daarna heeft een
openbare aanbesteding plaats.
Voor het tramvervoer wordt een tienjarige gunning verleend tussen 2006 en 2016. De concessie voor dit deel omvat het tramvervoer in
de stad én de Zoetermeerlijn, die tussen Den Haag en Zoetermeer loopt en eindigt als een ringlijn dwars door Zoetermeer. Na het
verlopen van deze concessieperiode wordt ook dit tramvervoer volgens de regels van marktwerking aanbesteed en kunnen ook andere
vervoersbedrijven zich hiervoor inschrijven. De overheidsbijdrage van Haaglanden in het gegunde concessiegebied ligt rond de 100
miljoen euro. Het contract is erop gebaseerd dat in 2010 een kostendekkendheid van 45 procent zal zijn gerealiseerd. In 1998 was dit
bij de HTM nog 31 procent. Directeur openbaar vervoer S. Renzema van het stadsgewest Haaglanden is erg blij met deze doorbraak. `We
hebben hierover lang onderhandeld met het ministerie en de HTM en zijn blij dat het nu eindelijk is gelukt. We zijn ook blij dat we
het regionaal en stadstramvervoer als één concessie hebben kunnen gunnen.’ Er wordt nu ook gestaag verder gewerkt aan Randstadrail,
een snel light-railnetwerk tussen Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam, via diverse Vinex-wijken. Onderdelen van Randstadrail zijn de
Zoetermeerlijn, die vertramd zal worden en de Hofpleinlijn, die als metrolijn zal worden uitgevoerd. NS, die nu nog op deze twee
trajecten rijdt, heeft het contract hiervoor opgezegd met het ministerie van Verkeer en Waterstaat omdat de contracten niet meer
tegemoetkomen aan de huidige, onrendabel situatie. De contractduur van NS loopt af op april 2005. Renzema: `HTM kan pas vanaf juli
2006 gaan rijden. We oefenen nu zo veel mogelijk druk uit op het ministerie dat er tussen april 2005 en juli 2006 geen gat valt en
er geen vervoer meer is op de Zoetermeerlijn. Dat zou heel erg zijn.’ Vanaf 2006 zou dan nieuw HTM-materiaal komen te rijden op de
Zoetermeerlijn, waarmee kan worden doorgereden op twee trambanen in Den Haag. Hiermee zou een belangrijk element van Randstadrail –
een koppeling tussen regionaal en stadsvervoer – een feit zijn.
Lage instap
Nu voor de HTM ook duidelijkheid over de toekomst is gekomen, heeft het voor in totaal 150 miljoen euro vijftig nieuwe voertuigen
besteld bij het Franse Alstom. Het gaat hierbij om voertuigen met een lage instap, die ook in Den Haag voor gelijkvloerse haltes
kunnen worden ingezet en die bovendien dezelfde breedte hebben als de Rotterdamse metro. Deze komen vanaf begin 2006 druppelsgewijs
binnen en de eerste nieuwe 25 trams zullen vanaf medio 2006 op de Zoetermeerlijn gaan rijden. Als alle vijftig voertuigen er zijn,
zal eind 2006 worden door gereden op de trambaan in Den Haag. Onderdeel van Randstadrail vormt ook de Hofpleinlijn, die weer uitkomt
op het metronet van Rotterdam. De onderhandelingen tussen de RET en regionale overheden om de exploitatie van de Hofpleinlijn aan
RET te gunnen, zijn afgerond. Nu nog lopen onderhandelingen met het ministerie over de voorwaarden.
De minister heeft begin deze zomer de vier grote steden iets respijt gegeven om de verplichte aanbesteding voor het stadsvervoer uit
te stellen van 1 januari 2007 tot 1 januari 2009. Den Haag heeft met deze ontwikkelingen nu in gespeeld op de ruimte die ze hiervoor
hebben gekregen.
Bron: Verkeerskunde
Aanvulling MB
Het is twee jaar korter dan HTM en Haaglanden had gehoopt. Daarnaast zijn andere verzoeken aan de minister van het Stadsgewest Haaglanden, waaronder een langere contractduur voor het busvervoer, niet gehonoreerd.